O ubytkach próchnicowych i ich klasyfikacji.

Lokalizacja ubytków próchnicowych na poszczególnych powierzchniach zębów, ich rozległość i głębokość determinują sposób opracowywania zmienionych chorobo­wo tkanek oraz wybór leków i materiałów do wypełnień. Amerykański dentysta G.V. Black w 1891 roku zaproponował klasyfikację ubyt­ków próchnicowych, która jest powszechnie stosowana do chwili obecnej:

Klasa I. Ubytki występujące w zagłębieniach anatomicznych wszystkich zę­bów: na powierzchniach żujących zębów trzonowych i przedtrzonowych, na powierzchniach podniebiennych górnych bocznych siekaczy i zębów trzonowych, na powierzchniach przedsionkowych dolnych zębów trzonowych.

K1asa II. Ubytki rozpoczynające się na powierzchniach stycznych zębów przed­ trzonowych i trzonowych.

Klasa III. Ubytki na powierzchniach stycznych siekaczy i kłów nie obejmują­ ce brzegów siecznych (z zachowanym kątem siecznym).

Klasa IV. Ubytki próchnicowe na powierzchniach stycznych siekaczy i kłów obejmujące kąt sieczny.

Klasa V. Ubytki rozpoczynające się w 1/3 przydziąsłowej części powierzchniprzedsionkowych lub językowych wszystkich zębów (nie dotyczy powierzchni stycz­nych).

W czasach, gdy Black formułował swoje zasady klasyfikacji ubytków próchni­ cowych, istniały uwarunkowania, które obecnie straciły aktualność. Próchnica mia­ła często ostry przebieg, postać kwitnącą, nie znano możliwości remineralizacjipoczątkowych jej stadiów ani kariostatycznej roli związków fluoru. Występowały natomiast ograniczenia w zakresie metod diagnostycznych i leczniczych. Black wy­odrębnił pięć klas ubytków uwzględniając ich umiejscowienie i rodzaj dostępnychmateriałów wypełniających. Ponadto, co jest ważne i aktualne do chwili obecnej,ustalił fazy opracowywania ubytków, układając w logicznej kolejności poszczegól­ne etapy leczenia. Black sugerował takie kształtowanie ubytków, aby zarys przebie­gał w miejscach podlegających samooczyszczeniu, co stwarzało zazwyczaj koniecz­ność usuwania znacznych ilości zdrowych tkanek zęba.

Wprowadził generalną za­sadę „extension for prevention” — poszerzenie, aby zapobiegać. Kształt oporowy i retencyjny dostosowany do wypełnień amalgamatowych tak­ że bardzo często był wykonywany kosztem zdrowego szkliwa i zębiny. Rezultatemtego sposobu postępowania był fakt, że wszystkie wypełnienia były duże. Obecnie w wielu krajach zachorowalność na próchnicę znacząco się zmniejszyła. Dokonał się ogromny postęp w zakresie diagnostyki i leczenia wczesnych zmian próchnicowych w fazie tzw. próchnicy przedubytkowej.

Wprowadza się do praktyki klinicznej coraz doskonalsze urządzenia do opracowywania ubytków i adhezyjne materiały do wypełnień. Niektóre zasady Blacka, takie jak poszerzenie zapobiegaw­cze, kształt oporowy, retencyjny, wymagają modyfikacji. Bardziej odpowiednia dla współczesnych warunków wydaje się być klasyfikacja ubytków próchnicowych za­ proponowana przez Mounta i Hume’a (1998). Podstawą segregacji ubytków jest lokalizacja i rozległość zmian chorobowych.