Fluor to powszechnie występujący w całej skorupie ziemskiej pierwiastek. Jest zawarty w niektórych pokarmach i źródłach wody (dodawany jest często do wody pitnej celem ograniczenia zagrożenia próchnicą). W latach trzydziestych ubiegłego stulecia naukowcy odkryli, że ludzie dorastający na obszarach z naturalnie fluorowaną wodą mieli do około 60% mniej ubytków. Od tamtego czasu wielokrotnie badania wykazywały, że fluor dodawany do sieci wodociągowej pozwala ograniczać występowanie próchnicy. Amerykańskie Towarzystwo Stomatologiczne, WHO oraz Amerykańskie Towarzystwo Medyczne i wiele innych organizacji wspiera dodawanie fluoru do sieci wodociągowej ze względu na jego rolę w zapobieganiu powstawania próchnicy.
Jak się go suplementuje?
W ostatnich latach zmieniło się jednak podejście w jego dostarczaniu do organizmu. Za najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze uważa się obecnie stosowanie past z fluorem oraz prowadzenie miejscowej profilaktyki fluorkowej. Odchodzi się natomiast od fluoryzacji wody pitnej. Doustna suplementacja fluoru w okresie przederupcyjnego dojrzewania szkliwa również jest coraz rzadsza. Za ważniejsze uważa się stałe dostarczanie niewielkich ilości fluoru do środowiska jamy ustnej już po wyrznięciu się zębów.
Jak działa fluor?
Działanie fluoru jest wielokierunkowe. Fluorki promują i przyspieszają remineralizację szkliwa. Podstawową jednostką budulcową zębów jest hydroksyapatyt. Przy obniżeniu się pH środowiska jamy ustnej poniżej 5.5 dochodzi do jego rozpuszczenia. W obecności fluoru dochodzi zaś do powstania fluoroapatytu, który jest mniej podatny na działanie bakteryjnych kwasów obniżających pH w jamie ustnej. pH krytyczne fluoroapatytu wynosi 4.5.
Jeśli jednocześnie występuje odpowiednie stężenie fluoru i wapnia, dochodzi do odkładania się na powierzchni zębów fluorku wapnia. Ten z kolei stanowi rezerwuar fluoru, który jest uwalniany podczas ataku kwasów bakteryjnych. Fluorki mają też działanie przeciwbakteryjne: zakwaszają komórkę bakteryjną oraz hamują dwa enzymy bakteryjne. Prowadzi to do zahamowania transportu glukozy (pożywienia) do komórki.
Czy są jakieś przeciwwskazania?
Ostatnio coraz częściej mówi się o szkodliwym działaniu fluoru. Jednak stosowanie produktów z fluorem w sposób zalecany nie jest niebezpieczne. Istotna jest konsultacja z lekarzem stomatologiem zalecanych środków z fluorem. Na zaniechanie dodatkowej fluoryzacji może mieć np. zwiększona zawartość fluoru w wodzie wodociągowej na danym terenie, ponieważ w niektórych obszarach w Polsce woda z kranu naturalnie zawiera większe niż zazwyczaj stężenie fluoru. Ważnym jest również kontrolowanie, aby dziecko nie połykało pasty podczas mycia zębów. W razie problemów z jej wypluwaniem należy nakładać na szczoteczkę bardzo małą ilość pasty. Powinno się też uważać, aby dziecko nie zjadło przypadkiem dużej ilości pozostawionej pasty. Taka sytuacja może stwarzać nawet zagrożenie życia.